Yetişkinlerde Lateks Alerjisi Nedir?

Dünyada yaygın olarak kullanılması ile birlikte latekse bağlı şikayetler artmasına neden olmuştur. Sağlık çalışanlarında, erken yaşlarda latekse maruz kalanlarda görülme sıklığı % 10’lara kadar artmaktadır. Lateks alerjisi belirtileri vücutta temas ettiği yerde kaşıntı kızarıklık kabarıklık şeklinde görülen ürtikerden anafilaksiye kadar değişebilir.

Lateks temasına bağlı olarak gelişen alerjik hastalıklar farklı belirtilere yol açar deri ve mukoza yoluyla temas olduğunda vücutta kaşıntı kızarıklık şeklinde görülebilir. Solunum yolu ile temastaysa bazen burun akıntısı tıkanıklık kaşıntı hapşırma ve nefes darlığı görülebilir. Latekse bağlı gelişen en ciddi reaksiyonda ürtiker anjiyoödem, nefes darlığı, tansiyon düşüklüğü ve bayılma ile sonuçlanan anafilaktik şoktur.

Lateks Alerjisi Belirtileri

Sağlık çalışanları veya lateks ürünlerle teması eden işçilerde en sık rastlanan reaksiyon uzun süre temasa bağlı olarak ellerde gelişen iritan dermatittir. Eldiven kullanımı ile en çok görülen klinik reaksiyon olan irritan dermatit, eldivenin temas ettiği yerde kuru, kaşıntılı, alerjik olmayan tahrişe bağlı gelişir. Ellerini aşırı yıkayan kişilerde sabun gibi diğer irritanların kullanımı sonrasında eldiven kullanıldığında terlemeye bağlı olarak ortaya çıkar.

Latekse cilt yoluyla maruz kalındığında oluşan alerjik reaksiyonlardan biri de lateks ve katkı maddelerine karşı gelişen tip IV ( gecikmiş tip ) hipersensitivite reaksiyonu bağlı ortaya çıkan kontak dermatittir. Alerjik kontak dermatit lateksin yaygın kullanıldığı eldiven, ayakkabı, spor malzemeleri ve medikal ürünlerle temas eden cilt bölgelerinde ortaya çıkar. Bu kimyasal maddeler eritem, kaşıntı ve vezikül oluşturabilir. Kaşıntı ve kızarıklık genellikle temastan 24-48 saat sonra başlar en erken olarak sekiz saatte en geç olarak beş günde ortaya çıkabilir.

Lateks alerjisinde görülen diğer bir reaksiyon özellikle temas ettiği yerde gelişen kontak ürtikerdir. Semptomlar genellikle latekse maruziyetten sonra dakikalar içinde başlar, ancak saatler sonra da ortaya çıkabilmektedir.  Lateks içeren ürünler veya eldivenin temas ettiği alanlarda kızarıklık, kabarma veya kaşıntı şeklinde görülür.

Alerjik Reaksiyonlar

Latekse bağlı gelişen alerjik reaksiyonlar cilt lezyonları dışında; burun akıntısı, rinit, konjunktivit, astım gibi semptomları ile kendini gösterebilir. Lateks alerjisi özellikle sağlık çalışanlarında daha yüksek sıklıkla karşılaşılmasına rağmen lateks içeren ürünlere uzun süre temas eden pasta imalathanesi veya ekmek fırınları dışında kauçuk sanayisi gibi diğer işlerde çalışanlarda da karşımıza çıkar.

Klasik olarak latekse bağlı mesleksel astım iş yerinde ortaya çıkan veya kötüleşen hırıltı ve nefes darlığı şeklinde kendini gösterir. İşyerinde astım ve rinit atağı olan kişilerin lateks alerjisi açısından değerlendirilmesi gerekir.

Lateks alerjisinin yol açabileceği en ciddi klinik tablo, ölümcül alerjik şoktur ( anafilaktik şok ). Lateks alerjisi ile karşılaşılan en ciddi sonuç anafilaksidir. Alerjik şok genellikle önceden duyarlanmış sağlık çalışanı veya diğer kişilerde ameliyat esnasında, medikal ya da dental işlemler sırasında lateks proteinlerinin mukoza yoluyla veya damar yoluyla alınmasına bağlı olarak ortaya çıkar.

Lateks antijenine maruziyet farklı yollarla oluşabilir. Lateks alerjisi deri, solunum yolu, mukoza ve parenteral yollarla temas sonrasında ortaya çıkar. Deri ve solunum yoluyla maruz kalınmasıyla ciddi reaksiyonlar görülebilir fakat cerrahi işlemlerde doğrudan mukozal ve damar yolu ile karşılaşma anafilaksi gelişimi için daha büyük bir risk oluşturur.

Son yıllarda, polenlerle meyve ve sebze gibi gıdalar arasında çapraz reaksiyonların görüldüğü polen alerjisi  olanların ileri de  gıdalarla da şikayetlerin olabildiği gösterilmiştir. Oral alerji sendromuna yol açan diğer bir alerjende lateks içinde yer alan proteinlerdir. Lateks alerjisine yol açan birçok alerjen bulanmaktadır ve bunların bir kısmı meyve ve sebzelerinde içinde de yer almaktadır. Lateks alerjisi olan kişilerin bir kısmında muz, avokado, kivi, kestane gibi meyveleri yediklerinde vücutta kaşıntı kızarıklık ile başlayıp alerjik şoka kadar götürebilecek belirtileri ortaya çıkabilir. Bu durum çapraz reaksiyon veren alerjenlerden kaynaklandığı düşünülerek lateks-meyve sendromu olarak adlandırılan özel bir tablo tanımlanmıştır.

Lateks Alerjisi tanısı koymak için ne yapmak gerekir ?

Lateks alerjisinin tanısı koymak için hastanın hikayesi ve öz geçmiş mesleği çok önemlidir. Sağlık çalışanı veya çok fazla lateks içeren ürünlere maruz kaldığı bir iş yapıyorsa, çocukluk yıllarından itibaren çok sık ameliyat geçirmişse veya çok sık cerrahi işleme maruz kalmışsa bu işlemler sırasında lateks ürünlere temas ettikten sonra alerjik reaksiyonlar ortaya çıktıysa aklımıza lateks alerjisi olabileceği gelmedir.

Hikaye ve fizik muayene sonuçlarına bağlı olarak cilt testi, kan testleri ve gerekirse lateks provakasyon testlerinin yapılması ile tanı konabilir. Lateks alerjisine bağlı olarak şikayetleri olduğu düşünülüyorsa, bu tanı yöntemleri uygulayabilecek aynı zamanda değerlendirebilecek deneyimli bir alerji uzmanına ihtiyaç vardır.

Deri prick test, lateks duyarlılığını belirlemekte en güvenilir testtir. Lateks alerjisi düşünülen hastalarda kontak ürtiker, alerjik rinit ve astım belirtileri ortaya çıkıyorsa duyarlığı göstermek içinderi prick testinden faydalanılır.

Lateks alerjisinde kandan bakılan RAST ve yeni kullanılmaya başlanılan moleküler alerji testleri ile.  latekse özgü spesifik IgE’ler saptanabilir. Özellikle moleküler alerji testleri ile lateks ile çapraz reaksiyon veren gıdalarda görülebilir.

Cilt lezyonları içinde kontakt dermatit şikayetleri olan hastalarda deri reaksiyonlarını göstermek için atopi yama (patch) testinin yararlı olduğu gösterilmiştir.

Lateks alerjisi düşündüğümüz kişilerde bazen tanı koyamadığımızda şikayetleri açıklamak için lateks ile provakasyon testlerinin yapılması gerekebilir. Lateks ile provakasyon testleri çok ciddi reaksiyonlara yol açabileceği için mutlaka alerji uzmanı gözetiminde yapılmalıdır.

Lateks Alerjisi nasıl tedavi edilir?

Lateks alerjisi hayatı tehlikeye yol açabileceği için lateks alerjisi için en iyi tedavi lateks içeren her türlü üründen kaçınmaktır.

Şiddetli lateks alerjisi reaksiyon geçirmiş hastaların mutlaka yanlarında lateks alerjisini gösteren Alerji kartı ve Acil tedavi için epinefrin (adrenalin) otomatik enjektör taşıması gereklidir.

Lateks alerjisinde alerji aşısı (immunoterapi) konusunda etkili olduğunu gösteren çalışmalar vardır ama ülkemizde lateks için immünoterapi yapılmamaktadır. Lateks alerjisinde aşı tedavisi dışında yeni olarak geliştirilen ilaçlardan anti IgE (oma) ile ilgili yayınlar bulunmaktadır. Omaın lateks alerjisinde kullanılabileceği görülmektedir.

Lateks alerjisi tanısı konulamadığında ciddi sorunlara yol açabileceği unutulmamalıdır. Lateks alerjisi olan kişilerin önlem ve ilaç tedavileri ile sorun yaşamadan hayatlarına devam edebilmeleri için alerji uzmanlarından yardım almaları uygun olur.

Kaynak:

https://istanbulalerjimerkezi.com.tr/yetiskinlerde-lateks-alerjisi/