Yetişkinlerde Alerjik Rinit Nedir?

Burun akıntısı kaşıntısı ve tıkanıklık şikayetleri sık tekrarlıyorsa bu durum rinit olarak adlandırılır. Bu hastalık alerjiye bağlı olarak gelişiyorsa buna alerjik rinit denir.

Alerjik rinit (saman nezlesi veya alerjik nezle ) burun akıntısı kaşıntısı tıkanıklık ve hapşırma bazen de göz kaşıntısı sulanma eşlik etmesi ile görülür. Birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de yetişkinlerde en sık görülen alerjik solunum yolu hastalığıdır.

Alerjik Rinit Nedir?

Ülkeler arasında farklılık göstermesine rağmen alerjik rinit (saman nezlesi), en sık görülen Alerjik solunum yolu hastalığı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Ev tozu kedi köpek küf veya polen gibi alerjen dediğimiz alerjiye yol açan maddelerin burun içinde yapmış olduğu harabiyete bağlı olarak burun akıntısı, kaşıntısı, tıkanıklık ve arka arkaya 5 den fazla hapşırma ile kendini gösteren burunun alerjik iltihabına alerjik rinit veya saman nezlesi adını veriyoruz. Genelde alerjik konjonktivit (göz nezlesi), Alerjik sinüzit veya astımla birliktelik gösterebilir. Genellikle mevsimsel veya yıl boyu olarak iki şekilde görülür.

Mevsimsel alerjik rinit belirtileri ilkbahar, yaz ve sonbaharın erken dönemlerinde ortaya çıkabilir. Genellikle küf sporlarına ve çimen, ağaç ve yabani otlardan gelen polenlere karşı alerjik duyarlılığa bağlı olarak gelişir.

Yıl boyu süren alerjik rinit belirtileri yıl boyu devam eder ve genellikle toz akarları, evcil hayvan kıl veya tüyleri, hamam böceği veya yine küf sporlarına bağlı olarak oluşur. Bazen altta yatan gıda alerjileri de nadiren uzun süreli nazal semptomlara neden olabilir.

Sıklığı

Alerjik rinit alerjik hastalıklar arasında özellikle yetişkinlerde en sık görülen alerjik hastalıktır. Dünyada birçok ülkede farklı oranlarda karşımıza çıkan alerjik rinit Türkiye’de ortalama olarak % 10 ile % 20 arasında bölgesel olarak değişmekle birlikte her 5 yetişkinden birinde görülmektedir.

Alerjik rinit özellikle sabah kalktığında veya bahar mevsiminde açık alana çıktığında kendini peş peşe hapşırma, burun akıntısı, kaşınması ve burun tıkanması şeklinde göstermektedir.

Özellikle polen alerjisi olan hastaların bahar geldiğinde hapşırma, burun akıntısı, kaşınması ve burun tıkanması şeklindeki şikayetleri her sene giderek artan bir şekilde tekrarlar.

Alerjik rinit yetişkin kişilerin hem sağlık hem de sosyal yaşantısını etkileyip hayat kalitesini bozan ciddi bir sağlık sorunudur. Alerjik rinit sadece burun akıntısı kaşıntısı tıkanıklık ve hapşırma şeklinde.

Alerjik Rinit İle Birlikte Görülen Hastalıklar

Alerjik rinit bilindiği gibi diğer organlarında etkilenmesine bağlı olarak gözlerde kaşıntı, alerjik konjuktivite yol açar. Ayrıca tekrarlayan sinüzitlere, burunda et ( nazal polip ) oluşumu, orta kulak iltihabı, duyma kusuru uyku apne ve astım gibi başka hastalıklara yol açar. Alerjik rinit şikayetlerinin yanına zamanla diğer organlarda oluşan hasarlara bağlı şikayetler eklenir.

Alerjik şikayetler birçok organı etkilediği için alerjik kişilerde gastroözofageal reflü ve sindirim sistemi şikayetleri daha fazla görülür. Uyku kalitesini bozduğu için ileri yıllarda uyku apneye yol açıp uykuda nefes durması sonrası beyinde ve diğer organlarda hipoksi gelişip hipertansiyon veya kalp damar hastalıklarına yol açabilir.

Alerjik rinit sadece burunda kaşıntı tıkanıklık akıntısı ve hapşırma şikayetleri dışında uzun süre bu şikayetlerinin devam etmesine bağlı olarak kişinin iş ve okul konsantrasyonunu, uyku düzenini bozar.

Çalışma hayatında kişilerin iş başarısını, kişiler ile olan diyaloğunu olumsuz etkiler. Özellikle çocukluk yıllarında okul ve sınıf başarısını olumsuz etkiler.

Uyku düzeni bozulan hastaların dikkat gerektiren işlerde konsantrasyon kaybı oluşur ayrıca dikkat gerektiren trafikte kazalara yol açabilir.

Nedenleri

Toplumda çok sık görülen alerjik rinit çimen, ağaç ve yabani otlardan gelen polenlerle, evcil hayvan kıl veya tüyleri ile ev tozu akarları ve küf gibi alerjenlerle oluşur ayrıca sigara dumanı, parfüm ve dizel egzoz gibi tahriş edici maddelerde alerjik şikayetlerin artışına yol açabilir.

Nasıl Gelişir?

Alerjik rinitte diğer alerjik hastalarda olduğu gibi kişide var olan bir genetik yatkınlığa, çevresel faktörlerinde katkısıyla bozulmuş bağışıklık yanıta bağlı ortaya çıkar. Alerji vücudun bağışıklık sisteminin, dış ortamdan vücudumuza giren alerjen adı verilen maddelere karşı oluşturduğu istenmeyen zararlı aşırı bir yanıttır.

Alerjenler alerjik hastalıklara yol açan yabancı maddelerdir. Alerjenler çoğu insan için zararsızdır. Ailesinde alerjik hastalıklar olan, kalıtımsal olarak alerji geliştirme eğilimine sahip olan atopik kişilerde ise hastalıklara yol açarlar. Alerjik hastalıklarda alerjenle karşılaşma ve yakınmaların ortaya çıkışı arasında çoğu kez hastanın da fark ettiği sebep sonuç ilişkisi vardır. Hasta duyarlı olduğu alerjenle karşılaştığı zaman yakınmaları başlar. Örneğin saman nezlesi ve alerjik konjuktiviti olanlarda bahar aylarında polenlerle karşılaştığında gözlerde sulanma, burunda kaşınma, akıntı, hapşırık gibi yakınmaları oluşur. Hayatımız boyunca karşılaştığımız alerjenlerden en önemlisi solunan havada bulunan ev tozu akarı, polen, küf sporları ve hayvan tüyleridir.

En Önemli Nedeni Genetik

En önemli nedeni genetiktir. Anne, baba veya kardeşinde veya çocuklarında herhangi bir alerjik hastalık olan yetişkinlerin hayatlarının bir döneminde alerjik rinit gelişme olasılığı daha yüksektir. Bu nedenle özellikle ailesinde alerjik hastalık olan yetişkinlerin burun akıntısı tıkanıklık kaşıntı veya hapşırma gibi belirtileri varsa alerjik rinit teşhisi için incelenmesi gerekir.

Birçok çalışmada erkek cinsiyet, ailede alerjik hastalık bulunması, çocuklukta solunum yolu alerji saptanması, veya çocukken besin alerjisinin olması, nemli ve küflü ortamda uzun süre yaşamak, tek çocuk olmak veya kardeş sayısının azlığı, çocuğun bahar ve yaz aylarında doğmuş olması, yeşil alanda yaşıyor olması veya hava kirliliğinin fazla olduğu bölgelerde yaşıyor olması ile birlikte çok kabul gören hijyenik ortamda yaşamak alerjik rinit gelişimi için önemli risk faktörleri olarak gösterilmiştir.

Hangi Alerjenler Rinite Neden Olur?

Hayatımız boyunca sayısız alerjenle karşılaşmamıza rağmen bunların içinde alerjik rinite yol açan başlıca alerjenler ev tozu mite’ları, polenler, küfler, kedi, kopek gibi evcil hayvanların alerjenleri, hamam böcekleri alerjenleridir. Bu alerjenlerle çevremizde sık sık karşılaşmamız alerjik rinite neden olmaktadır.

Sigara içmek, parfüm, saç spreyi ve duman gibi güçlü kokular, makyaj malzemeleri, çamaşır deterjanları, temizlik solüsyonları, havuz kloru, araba egzozu ve diğer hava kirleticileri de alerjik rinit belirtilerinin ortaya çıkmasını tetikleyici ajanlardır.

Astım Varsa Alerjik Rinit Olabilir Mi?

Astımlı yetişkinlerde alerjik rinit birlikteliği % 60-% 80’ lere kadar çıkmaktadır. Bu nedenle astımlı yetişkin hastaların öncesinde bir alerjik rinit hikayesi vardır. Astım tanısı ile izlenen hastaların mutlaka alerjik rinit olup olmadığı sorgulanmalıdır.

Sigara Dumanına Mazuriyet

Sigara hayatımızda birçok soruna yol açar. Sigara dumanına maruz kalma hem alerjik hastalığın şiddetini hem de alerjene karşı duyarlanmayı arttırır. Bilimsel çalışmaların bazıları annenin sigara içiciliğinin sadece ailesinde alerjik hastalık bulunan çocuklardaki alerjen duyarlılığı gelişme riskini arttırdığı gösterilebilmiştir. Özellikle doğumdan sonra ilk bir yıl evde sigara içilmişse ve çocuk sigara dumanına maruz bırakılmışsa alerjik rinit gelişme olasılığı yüksektir. Bu çocukların ileri ki yıllarda alerjik rinit ve astım gelişme riski ne yazık ki daha yüksektir.

Sigara içimi ile alerjik hassasiyetin oluşumu ve ileride oluşabilecek astım arasında kesin bir ilişki vardır. Bu sebeplerden dolayı alerjik astım olsun veya olmasın sigarayı bırakmaya yönlendirmeli ve pasif sigara içiminden de korunmalarını sağlamalıyız.

Belirtileri

Alerjik rinitin herkes tarafından bilinen başlıca belirtileri 5 veya daha fazla hapşırma, burun akıntısı, kaşınması ve burun tıkanmasıdır.
Bunun dışında yaptığı birçok şikayet daha vardır. Özellikle uzun yıllar riniti olan hastalarda diğer organlarda da oluşan hasarlara bağlı olarak diğer şikayetler karşımıza çıkar.

Bunlar;

-Geniz akıntısı özellikle hastalar tarafından geçmeyen boğazın arkasında balgam olarak söylenir.
-Öksürük uzun yıllar şikayeti devam eden hastalarda geniz akıntısı ile birlikte zamanla ortaya çıkar
-Yorgunluk devamlı uyku düzeni bozulan hastalarda en önemli şikayetlerdendir.
-Burun kanaması burunda oluşan harabiyetin neticesinde görülebilir.
-Öğrenme güçlüğü konsantrasyon bozukluğu yaşayan bir çok hastada özellikle çocukluk yıllarında daha fazla karşımıza çıkar
-Gözde sulanma, kaşınma ve konjunktivit alerjinin göz ve çevresinde verdiği zarara bağlı gelişir.
-Sık sinüzit solunum yolunda rinit ile birlikte sinüslerde oluşan hasara bağlıdır
-Ağız kokusu devamlı özellikle geceleri ağızdan nefes alan hastalarda geniz akıntısı ile birliktedir.
-İşitmede azalma alerjinin kulak üzerinde yaptığı hasara bağlı olarak alerjik rinit ile birlikte görülür.
-Tat ve koku bozukluğu burun tıkanıklığı ile birlikte görülür.
-Boğazda kaşıntı ve sık tekrarlayan farenjitler yine ağızdan nefes almaya bağlı gelişir.
-Diş çürümesi çocukluk yıllarında olduğu gibi yetişkinlerde de ağızdan nefes almaya bağlı olarak daha fazla görülür.
-Nefes darlığı ve hırıltı saman nezlesi alt hava solunum yollarını etkilemesine bağlı olarak astım şikayetleri başladığında görülür.
-Horlama özellikle geceleri ağızdan nefes alan hastalarda sık rastlanılan şikayetlerden biridir. İlerleyen yıllarda uykuda nefes durması ile karşımıza çıkabilir.

Alerjik Rinit Mi Grip Mi Sıklıkla Karışabilir?

Rinit sıklıkla kış aylarında grip belirtileri ile karışmaktadır. İki hastalığı birbirinden ayırmak zordur. Yetişkin hastalar Alerjik rinit olmasına rağmen birçok kez üst solunum yolu enfeksiyonu olarak değerlendirilip yanlış ilaçlar hatta gereksiz yere antibiyotik kullanmak zorunda kalabilirler. Sıklıkla karıştırılan rinit ve grip aslında alerji uzmanları tarafından kolaylıkla ayrılabilir ve gereksiz ilaç kullanımı engellenmiş olur.

Belirtiler Mevsimlere Göre Değişebilir Mi?

Rinit veya saman nezlesi polenlere bağlı olarak polenlerin yoğun olduğu bahar aylarında belirtileri artmaktadır. Bunun yanında ev tozu alerjisi yıl boyu şikayete yol açmasına rağmen özellikle ilkbahar ve sonbaharda mevsim geçiş aylarında rinit şikayetlerinde artışa yol açabilir.

Alerjik Rinit Uyku Apnesine Neden Olur Mu?

Yetişkinlerde alerjik rinit, uyku bozuklukları veya duygusal problemler ve sosyal aktivitelerde sorunlar yol açabilir. Gece horlama sıklığı alerjik rinitte artar. Alerjik rinitli yetişkin hastalarda horlama daha ileride, obstrüktif uyku apnesi sendromu için risk faktörüdür ve polisomnografik ölçümler ile yapılan çalışmalarda hastalarda artmış uykuda nefes durması ( apne-hipopne ) indeksiyle ilişkili bulunmuştur.

Hangi Durumda ALERJİ Aklımıza Gelmelidir?

1.Şikayetler çoğu kez belirli zamanlarda veya iş yeri, ev, park, bahçede gibi ortamlarda alerjen ile temas halinde ortaya çıkıyor olması
2.Burunda, boğazda, kulaklarda kaşıntı ve akıntının olması.
3.Hapşırmanın arka arkaya defalarca olması, bazen arka arkaya 10′ dan fazla olması
4.Beraberinde su gibi şeffaf ve bol miktarda burun akıntısının olması,
5.Gözlerde kaşıntı, kızarıklık ve sulanma yakınmalarının eşlik etmesi.
6.Burunda tek taraflı bazen sağ tarafta bazen sol tarafta olabilen zaman zaman tıkanıklığın olması.
7.Şikayetlerine ateşin eşlik etmiyor olması. Bazen hafif ısı artışı olabilir ama 38.5 derece ateş olmaz.
8.Şikayetlerin genellikle haftanın birkaç günü devam eden ve uzun süreli bazen bütün mevsim ayları boyunca olması.
9.Geçmişte çocukluk yıllarında veya aynı anda besin alerjisi, ciltte egzama veya ürtiker ( kurdeşen ) atakları olması.
10.Ailede ve akrabalar arasında , özellikle kardeş anne ve baba gibi aile içinde veya akrabalarda benzer yakınmaları olan kişilerin olması.
11.Sık tekrarlayan sinüzit ve bronşit ile birlikte uzun süreli öksürük ataklarının olması.

Alerjik olabileceğini aklımıza getirmektedir.

Alerjik Rinit Belirtileri Varsa Ne Yapılmalıdır?

Saman nezlesi bunun dışında geniz akıntısı horlama uykuda nefes durması ağız kokusu, koku ve tat kaybı gözlerde boğazda kaşıntı şeklinde de kendini gösterebilir. Sık sık tekrarlayan Sinüzit, kulak iltihabı ( otit ) farenjit ve astım ile birlikte ortaya çıkabilir. Alerjik rinit belirtiler varsa ne yapmaları ve nereye gitmeleri konusunda bilgilendirmeye çalıştık.

Kaynak:

https://istanbulalerjimerkezi.com.tr/yetiskinlerde-alerjik-rinit-nedir-nasil-gelisir/